Người ở nhờ đất nhiều năm có được công nhận là sở hữu không?
Trong thực tế, có không ít trường hợp người thân, bạn bè cho nhau ở nhờ đất nhiều năm. Sau một thời gian dài, bên ở nhờ thường đặt ra câu hỏi: Liệu ở nhờ lâu năm có được công nhận thành sở hữu đất hay không?. Đây là vấn đề pháp lý phức tạp, liên quan trực tiếp đến quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản và tranh chấp đất đai.
Bài viết dưới đây sẽ phân tích dựa trên quy định pháp luật hiện hành để làm rõ vấn đề này, đồng thời đưa ra ví dụ minh họa thực tế.
1. Cơ sở pháp lý liên quan đến việc người ở nhờ đất thành sở hữu
Để trả lời câu hỏi ở nhờ đất nhiều năm có thành sở hữu hay không, cần căn cứ vào các quy định pháp luật sau:
Điều 494 Bộ luật Dân sự 2015: Hợp đồng mượn tài sản (bao gồm hợp đồng ở nhờ đất) là sự thỏa thuận bên cho mượn giao tài sản để sử dụng mà không phải trả tiền, và bên mượn phải trả lại khi hết hạn.
Điều 188 Luật Đất đai 2013 (sửa đổi, bổ sung 2018): Người sử dụng đất chỉ có quyền chuyển nhượng, cho thuê, cho mượn, thừa kế, tặng cho… khi có Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và đất không có tranh chấp.
Điều 236 Bộ luật Dân sự 2015: Người chiếm hữu tài sản ngay tình, công khai, liên tục trong một thời gian nhất định có thể được xác lập quyền sở hữu theo quy định. Tuy nhiên, quy định này không áp dụng đối với quyền sử dụng đất, vì đất đai thuộc sở hữu toàn dân, Nhà nước là đại diện quản lý.
Từ các căn cứ trên, có thể khẳng định: Ở nhờ đất dù nhiều năm cũng không làm phát sinh quyền sở hữu. Người ở nhờ chỉ có nghĩa vụ trả lại tài sản khi bên cho nhờ yêu cầu.
2. Người ở nhờ đất nhiều năm có được công nhận là sở hữu không?
2.1. Trường hợp đất ở nhờ có giấy tờ hợp pháp
Nếu đất thuộc quyền sử dụng hợp pháp của bên cho ở nhờ (có sổ đỏ hoặc giấy tờ chứng minh quyền sử dụng đất), thì dù người ở nhờ có sinh sống nhiều năm, vẫn không được công nhận quyền sở hữu hay quyền sử dụng.
2.2. Trường hợp đất chưa có giấy tờ
Nếu đất chưa có giấy tờ, việc ở nhờ lâu năm cũng không thể làm phát sinh quyền sở hữu. Người ở nhờ không đủ điều kiện để được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, trừ khi có thỏa thuận chuyển nhượng, tặng cho hợp pháp từ chủ đất.
Trong một số trường hợp, người ở nhờ có thể xin cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất nếu chứng minh được đất đó là đất hoang, không có chủ sử dụng, được Nhà nước giao hoặc công nhận quyền sử dụng. Nhưng nếu rõ ràng có chủ đất cho ở nhờ thì hoàn toàn không thể biến thành sở hữu riêng.
3. Ví dụ minh họa thực tế về người ở nhờ đất thành sở hữu
Ví dụ: Ông A có một thửa đất được cấp sổ đỏ. Ông A cho ông B (em trai) ở nhờ trên đất để xây nhà ở tạm. Sau 20 năm, ông B yêu cầu công nhận quyền sở hữu đất vì cho rằng đã ở lâu dài, ổn định.
Căn cứ pháp luật, yêu cầu này của ông B không được chấp nhận vì ông chỉ là người ở nhờ, không có hợp đồng chuyển nhượng hoặc tặng cho hợp pháp.
Tòa án sẽ buộc ông B phải trả lại đất cho ông A hoặc người thừa kế hợp pháp của ông A.
Ngược lại, nếu ông A có văn bản tặng cho quyền sử dụng đất đã được công chứng, chứng thực, và ông B đã làm thủ tục sang tên, thì ông B mới được công nhận là chủ sử dụng hợp pháp.
4. Lưu ý để tránh tranh chấp khi người ở nhờ đất lâu năm
Nên lập hợp đồng ở nhờ bằng văn bản ghi rõ thời hạn, quyền và nghĩa vụ.
Chủ đất cần quản lý, thường xuyên kiểm tra để tránh trường hợp bên ở nhờ hiểu lầm là tài sản đã thuộc sở hữu của họ.
Người ở nhờ cần hiểu rõ: việc sinh sống lâu dài trên đất của người khác không làm phát sinh quyền sở hữu hay quyền sử dụng.
Khi có nhu cầu sử dụng ổn định, lâu dài, nên làm thủ tục mua bán, tặng cho hoặc thuê đất hợp pháp thay vì chỉ ở nhờ.
>>> Xem thêm: Đừng để bị thu sai Phí công chứng khi làm hợp đồng.
Kết luận
Theo quy định pháp luật hiện hành, ở nhờ thành sở hữu là điều không thể xảy ra, kể cả trong trường hợp ở nhờ đất nhiều năm. Người ở nhờ không có quyền đòi cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, trừ khi có giao dịch hợp pháp như mua bán, tặng cho hoặc Nhà nước giao đất.
Để tránh tranh chấp, cả bên cho nhờ và bên ở nhờ cần lập hợp đồng rõ ràng, đồng thời tuân thủ đúng quy định pháp luật về đất đai và dân sự.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ:Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy:Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
