Bị cắt thưởng vô lý: khi nào người lao động có quyền khiếu nại?
Trong môi trường làm việc hiện nay, nhiều lao động phản ánh tình trạng bị cắt thưởng trái luật mà không được báo trước hoặc không có lý do rõ ràng. Thưởng vốn là yếu tố quan trọng để ghi nhận nỗ lực của người lao động, nên việc bị giảm hoặc hủy thưởng vô căn cứ dễ dẫn đến mâu thuẫn và tranh chấp. Hiểu đúng quy định pháp luật về quyền được thưởng và điều kiện cắt thưởng là bước đầu để bảo vệ quyền lợi chính đáng. Bài viết dưới đây phân tích chi tiết khi nào người sử dụng lao động được quyền cắt thưởng, khi nào người lao động có quyền khiếu nại và nên thực hiện theo quy trình nào để đảm bảo hiệu quả.
1. Quy định pháp luật về tiền thưởng và điều kiện cắt thưởng
Theo “Điều 104 Bộ luật Lao động 2019”, **tiền thưởng là khoản tiền mà người sử dụng lao động thưởng cho người lao động căn cứ vào kết quả sản xuất, kinh doanh và mức độ hoàn thành công việc của người lao động”. Đây là khoản mang tính khuyến khích, không bắt buộc, nhưng doanh nghiệp chỉ được thưởng hoặc cắt thưởng theo đúng quy chế đã ban hành.
Quy chế thưởng phải được xây dựng bằng văn bản, công khai tại nơi làm việc và có sự tham khảo ý kiến tổ chức đại diện người lao động nếu có. Vì vậy, người sử dụng lao động không thể tùy tiện cắt thưởng, mà phải có căn cứ rõ ràng từ quy chế này.
Những trường hợp doanh nghiệp được phép cắt thưởng thường bao gồm:
Người lao động vi phạm kỷ luật theo quy chế thưởng;
Không đạt chỉ tiêu đã được quy định trước;
Doanh nghiệp gặp khó khăn đặc biệt và trong quy chế có nêu rõ việc điều chỉnh thưởng.
Nếu người sử dụng lao động cắt thưởng không dựa trên bất kỳ nội dung nào trong quy chế thì hành vi đó có dấu hiệu bị cắt thưởng trái luật.
2. Khi nào việc cắt thưởng được xem là “trái luật”?
Người lao động có quyền khiếu nại khi việc cắt thưởng rơi vào một trong các trường hợp sau:
2.1. Cắt thưởng không có quy chế hoặc quy chế không được công khai
Pháp luật yêu cầu doanh nghiệp phải có quy chế thưởng bằng văn bản và thông báo công khai. Nếu doanh nghiệp tự ý đặt ra mức thưởng – cắt thưởng mà không ban hành quy chế thì quyết định cắt thưởng không có giá trị pháp lý.
2.2. Cắt thưởng không dựa trên tiêu chí đã công bố
Các điều kiện được hay không được thưởng phải được công bố trước. Nếu doanh nghiệp nêu lý do không có trong quy chế, hành vi này được xem là bị cắt thưởng trái luật.
>>> Xem thêm: Ví dụ thực tế: chia tài sản quaDi chúc khi có nhiều con cái
2.3. Cắt thưởng mang tính trừng phạt mà không tuân thủ kỷ luật lao động
Một số doanh nghiệp dùng cắt thưởng như một biện pháp xử lý vi phạm. Tuy nhiên, pháp luật quy định xử lý kỷ luật phải theo đúng trình tự tại “Điều 122 Bộ luật Lao động 2019”. Nếu doanh nghiệp không lập biên bản, không họp xử lý kỷ luật, không mời tổ chức đại diện người lao động, mà vẫn cắt thưởng thì đó là hành vi trái luật.
Nếu chỉ một số người bị cắt thưởng mà không có căn cứ khách quan, điều này có thể dẫn tới hành vi vi phạm nguyên tắc bình đẳng trong lao động được quy định tại “Điều 8 Bộ luật Lao động 2019”.
3. Người lao động có quyền khiếu nại khi nào?
Người lao động được quyền khiếu nại ngay nếu:
Thấy mức thưởng bị thay đổi mà không được thông báo từ trước;
Thấy lý do cắt thưởng không phù hợp với quy chế thưởng;
Không được cung cấp quy chế thưởng để kiểm tra căn cứ;
Doanh nghiệp cắt thưởng thay cho xử lý kỷ luật nhưng không làm đúng trình tự luật định;
Bị cắt thưởng với lý do không hợp lý hoặc không có chứng cứ.
Dù thưởng không phải nghĩa vụ bắt buộc, nhưng khi doanh nghiệp đã ban hành quy chế thưởng thì phải áp dụng nhất quán. Mọi hành vi cắt thưởng không đúng quy định đều xâm phạm quyền lợi người lao động.
4. Quy trình khiếu nại khi bị cắt thưởng trái luật
4.1. Bước 1 – Yêu cầu giải trình bằng văn bản
Người lao động nên gửi yêu cầu giải trình đến bộ phận nhân sự hoặc người quản lý. Nội dung cần nêu rõ:
Quyết định cắt thưởng;
Căn cứ pháp lý yêu cầu xem xét lại;
Đề nghị đối chiếu quy chế thưởng.
Theo “Điều 123 Bộ luật Lao động 2019”, doanh nghiệp phải trả lời người lao động.
4.2. Bước 2 – Khiếu nại lần đầu tới người sử dụng lao động
Nếu phản hồi không thỏa đáng, người lao động có thể gửi đơn khiếu nại theo quy định của “Luật Khiếu nại 2011”. Người sử dụng lao động phải giải quyết trong thời hạn luật định.
4.3. Bước 3 – Khiếu nại lần hai hoặc yêu cầu hòa giải viên lao động
Người lao động có quyền:
Khiếu nại tiếp lên cơ quan cấp trên của NSDLĐ (nếu có), hoặc
Yêu cầu hòa giải viên lao động theo “Điều 188 Bộ luật Lao động 2019” (đối với tranh chấp về quyền).
Hòa giải không phải luôn bắt buộc, nhưng rất hữu ích để tăng cơ hội giải quyết nhanh.
>>> Xem thêm: Khi nào bạn cần đếndịch vụ sổ đỏ để tránh rủi ro pháp lý?
4.4. Bước 4 – Khởi kiện ra Tòa án
Nếu việc bị cắt thưởng trái luật gây thiệt hại trực tiếp, người lao động có quyền khởi kiện tranh chấp lao động cá nhân theo “Điều 189 Bộ luật Lao động 2019”.
5. Người lao động cần chuẩn bị những gì để bảo vệ quyền lợi?
Quy chế thưởng của doanh nghiệp;
Quyết định cắt thưởng hoặc bảng lương thể hiện mức thưởng bị loại bỏ;
Email, tin nhắn trao đổi với bộ phận nhân sự;
Chứng cứ chứng minh hoàn thành công việc;
Tài liệu về xử lý kỷ luật (nếu doanh nghiệp lấy lý do vi phạm).
Chuẩn bị đầy đủ chứng cứ giúp tăng khả năng chứng minh quyết định cắt thưởng không hợp lý.
6. Kết luận
Việc bị cắt thưởng trái luật không chỉ ảnh hưởng đến thu nhập mà còn tác động đến sự ghi nhận công sức của người lao động. Pháp luật cho phép doanh nghiệp tự quy định về thưởng, nhưng đồng thời buộc phải công khai, minh bạch và áp dụng đúng quy chế. Người lao động cần hiểu quyền của mình, nắm rõ trình tự khiếu nại và mạnh dạn yêu cầu bảo vệ quyền lợi hợp pháp khi bị xâm phạm.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay vớiVăn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
