Vay tiền có thế chấp nhưng không đăng ký giao dịch – Có hiệu lực?
Trong các giao dịch vay tiền, việc sử dụng tài sản để thế chấp nhằm bảo đảm khoản vay là rất phổ biến. Tuy nhiên, không ít trường hợp các bên chỉ lập hợp đồng thế chấp nhưng không thực hiện đăng ký giao dịch bảo đảm theo quy định. Vậy thế chấp không đăng ký có làm cho hợp đồng mất hiệu lực không? Quy định pháp luật như thế nào? Bài viết dưới đây sẽ phân tích chi tiết.
>>> Xem thêm: Hậu quả khôn lường khi không đọc kỹ Hợp đồng vay tiền.
1. Thế chấp không đăng ký là gì?
Theo quy định tại Điều 317 Bộ luật Dân sự 2015, thế chấp tài sản là việc một bên dùng tài sản thuộc quyền sở hữu của mình để bảo đảm thực hiện nghĩa vụ mà không chuyển giao tài sản đó cho bên nhận thế chấp.
Thế chấp không đăng ký là trường hợp các bên ký hợp đồng thế chấp nhưng không thực hiện thủ tục đăng ký giao dịch bảo đảm tại cơ quan có thẩm quyền, ví dụ: Văn phòng đăng ký đất đai đối với bất động sản, cơ quan đăng ký phương tiện đối với xe ô tô.
Điều 317 BLDS 2015: Thế chấp tài sản là việc một bên (sau đây gọi là bên thế chấp) dùng tài sản thuộc quyền sở hữu của mình để bảo đảm thực hiện nghĩa vụ đối với bên kia (sau đây gọi là bên nhận thế chấp) mà không chuyển giao tài sản đó cho bên nhận thế chấp.
2. Quy định pháp luật về hiệu lực thế chấp không đăng ký
2.1 Hiệu lực đối với các bên trong hợp đồng
Theo Điều 292 BLDS 2015, giao dịch bảo đảm có hiệu lực từ thời điểm giao kết nếu không có thỏa thuận khác hoặc pháp luật không quy định khác. Do đó, hợp đồng thế chấp giữa các bên vẫn phát sinh quyền và nghĩa vụ kể cả khi chưa đăng ký.
Điều 292 BLDS 2015: Giao dịch bảo đảm có hiệu lực từ thời điểm giao kết, trừ trường hợp có thỏa thuận hoặc pháp luật có quy định khác.
2.2 Hiệu lực đối kháng với bên thứ ba
Theo Điều 298 BLDS 2015, nếu giao dịch bảo đảm thuộc diện phải đăng ký mà không đăng ký thì không có hiệu lực đối kháng với bên thứ ba. Điều này có nghĩa là:
Giữa các bên, hợp đồng thế chấp vẫn ràng buộc nghĩa vụ.
Tuy nhiên, nếu tài sản bị chuyển nhượng cho người khác, bên nhận thế chấp không đăng ký sẽ không được pháp luật bảo vệ quyền ưu tiên thanh toán.
Ví dụ: Chủ sở hữu thế chấp nhà để vay tiền nhưng không đăng ký thế chấp, sau đó bán nhà cho người thứ ba ngay tình. Lúc này, người mua sẽ được ưu tiên bảo vệ, còn bên cho vay mất quyền ưu tiên thu hồi nợ từ tài sản này.
Điều 298 BLDS 2015: Giao dịch bảo đảm không đăng ký thì không có hiệu lực đối kháng với bên thứ ba, trừ trường hợp luật có quy định khác.
>>> Xem thêm: Văn phòng công chứng có làm việc thứ 7, chủ nhật không? Thời gian hoạt động chi tiết
3. Rủi ro khi thực hiện
Thế chấp không đăng ký tiềm ẩn nhiều rủi ro, cụ thể:
Bên nhận thế chấp dễ mất quyền ưu tiên thanh toán nếu bên thế chấp gian dối chuyển nhượng tài sản cho người khác.
Khi tranh chấp, việc chứng minh quyền ưu tiên xử lý tài sản sẽ gặp khó khăn.
Gây thiệt hại về thời gian, chi phí tố tụng khi khởi kiện.
Anh A cho anh B vay 500 triệu đồng, thế chấp quyền sử dụng mảnh đất của anh B nhưng không đăng ký giao dịch bảo đảm. Sau đó, anh B đem bán mảnh đất cho chị C, chị C mua ngay tình và đã làm thủ tục sang tên. Khi anh B không trả nợ, anh A kiện yêu cầu xử lý mảnh đất thì Tòa án tuyên bố anh A không được ưu tiên vì vậy nên không có hiệu lực đối kháng với chị C.
5. Cách xử lý để tránh rủi ro khi thế chấp không đăng ký
Để đảm bảo quyền lợi hợp pháp, các bên nên:
Thực hiện thủ tục đăng ký thế chấp tại cơ quan đăng ký có thẩm quyền.
Lưu giữ đầy đủ hợp đồng thế chấp, biên nhận giao dịch, giấy tờ tài sản.
Yêu cầu công chứng hợp đồng thế chấp theo quy định tại Luật Công chứng 2014 để tăng tính pháp lý.
Kiểm tra tình trạng pháp lý của tài sản thế chấp thường xuyên, nhất là bất động sản.
Thế chấp không đăng ký không làm mất hiệu lực hợp đồng giữa các bên nhưng sẽ không được pháp luật bảo vệ khi phát sinh tranh chấp với bên thứ ba. Để đảm bảo quyền ưu tiên thanh toán khi xử lý tài sản, bên cho vay nên yêu cầu bên vay thực hiện đăng ký giao dịch bảo đảm đầy đủ, công chứng hợp đồng và lưu trữ hồ sơ cẩn thận. Đây là cách tối ưu để hạn chế thiệt hại khi xảy ra rủi ro.
VĂN PHÒNG CÔNG CHỨNG NGUYỄN HUỆ
1. Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ:Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
2. Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.Ngoài ra, chúng tôi có đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Công chứng ngoài trụ sở, tại nhà riêng miễn phí
VĂN PHÒNG CÔNG CHỨNG NGUYỄN HUỆ
Hotline: 09.66.22.7979 hoặc 0935.669.669
Địa chỉ: số 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, thành phố Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
