Công chứng di sản khi người thừa kế mất năng lực hành vi
Trong thực tế, việc công chứng di sản mất năng lực là tình huống khá đặc biệt khi một hoặc nhiều người thừa kế không đủ khả năng nhận thức và làm chủ hành vi của mình. Vậy trong trường hợp này, việc công chứng văn bản thỏa thuận phân chia di sản có được thực hiện hay không, và ai là người đại diện hợp pháp? 👉 Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ căn cứ pháp lý, thủ tục thực hiện và những lưu ý quan trọng khi người thừa kế mất năng lực hành vi dân sự.
⚖️ 1. Căn cứ pháp lý về công chứng di sản mất năng lực
Việc công chứng di sản mất năng lực được điều chỉnh bởi các văn bản sau:
Bộ luật Dân sự 2015, đặc biệt:
Điều 22: Người mất năng lực hành vi dân sự;
Điều 136: Đại diện theo pháp luật của người mất năng lực hành vi;
Luật Công chứng 2014, quy định tại:
Điều 55 – 57: Công chứng văn bản khai nhận và thỏa thuận phân chia di sản;
Luật Hộ tịch 2014 và các nghị định hướng dẫn thi hành liên quan đến việc xác nhận giám hộ.
📜 Theo Điều 22 Bộ luật Dân sự 2015: “Người do Tòa án tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự thì mọi giao dịch dân sự của người đó phải do người đại diện theo pháp luật xác lập, thực hiện.”
👉 Như vậy, người mất năng lực hành vi không được trực tiếp ký hoặc tham gia thỏa thuận công chứng di sản, mà phải thông qua người đại diện hợp pháp.
🧾 2. Ai là người đại diện khi công chứng di sản mất năng lực?
👩⚖️ 2.1. Đại diện theo pháp luật
Người đại diện theo pháp luật của người mất năng lực hành vi có thể là:
Người giám hộ được chỉ định theo quyết định của Tòa án;
Cha, mẹ, con hoặc vợ/chồng nếu được Tòa án giao quyền giám hộ.
Người đại diện hợp pháp có quyền: ✅ Ký tên, tham gia vào văn bản công chứng di sản; ✅ Thực hiện các thủ tục pháp lý liên quan để bảo vệ quyền lợi cho người được giám hộ.
📘 Căn cứ khoản 1 Điều 136 Bộ luật Dân sự 2015: “Người đại diện theo pháp luật của người mất năng lực hành vi dân sự là người giám hộ.”
>>> Xem thêm: Dịch vụ làm sổ đỏ, uy tín, cam kết không phát sinh chi phí bất hợp lý
📝 3. Thủ tục công chứng di sản khi người thừa kế mất năng lực
Quy trình thực hiện công chứng di sản mất năng lực gồm các bước chính:
Giấy tờ chứng minh quyền thừa kế (di chúc hoặc giấy khai tử, giấy tờ nhân thân);
Quyết định của Tòa án tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự;
Quyết định cử người giám hộ hợp pháp;
Giấy tờ tùy thân của người giám hộ;
Hồ sơ chứng minh quyền sở hữu tài sản (Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, nhà ở, sổ tiết kiệm,…).
3.2. Thực hiện tại tổ chức hành nghề công chứng
Người giám hộ thay mặt người mất năng lực hành vi: ✅ Ký vào văn bản khai nhận hoặc thỏa thuận phân chia di sản; ✅ Cung cấp đầy đủ hồ sơ hợp lệ cho Phòng công chứng hoặc Văn phòng công chứng; ✅ Công chứng viên xác minh, đối chiếu và ghi rõ nội dung đại diện trong văn bản.
💡 4. Ví dụ thực tế về công chứng di sản mất năng lực
Ông H qua đời để lại tài sản là một căn nhà 3 tầng tại Hà Nội cho 3 người con. Tuy nhiên, người con út bị tòa án tuyên mất năng lực hành vi do bệnh tâm thần. Trong quá trình công chứng di sản, người vợ của người con út được Tòa án chỉ định làm người giám hộ hợp pháp và là người ký thay trong văn bản thỏa thuận phân chia di sản. 👉 Nhờ thực hiện đúng quy định, văn bản công chứng được chấp nhận hợp pháp và hoàn tất thủ tục sang tên.
>>> Xem thêm: Dịch vụ công chứnglấy ngay tại văn phòng công chứng Hà Nội
⚠️ 5. Lưu ý khi công chứng di sản mất năng lực
🔹 Văn bản công chứng chỉ có hiệu lực khi người giám hộ được Tòa án công nhận hợp pháp. 🔹 Người giám hộ không được lợi dụng việc đại diện để chiếm đoạt tài sản. Nếu có dấu hiệu vi phạm, Tòa án có thể hủy bỏ hoặc tuyên vô hiệu giao dịch. 🔹 Nếu người mất năng lực hành vi hồi phục khả năng nhận thức, Tòa án có thể ra quyết định hủy bỏ việc giám hộ, và từ đó, người này có thể tự tham gia công chứng.
Tóm lại, công chứng di sản mất năng lực là thủ tục hợp pháp nhưng đòi hỏi phải có người đại diện theo pháp luật hợp lệ. Việc tuân thủ đúng quy trình theo Luật Công chứng 2014 và Bộ luật Dân sự 2015 sẽ giúp đảm bảo quyền lợi cho người thừa kế yếu thế và tránh rủi ro pháp lý trong tương lai.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
