So sánh hợp đồng ủy quyền và hợp đồng đại diện: Những khác biệt quan trọng cần biết
Trong hoạt động pháp lý và giao dịch dân sự, nhiều người thường nhầm lẫn giữa hợp đồng ủy quyền và hợp đồng đại diện. Tuy có sự liên quan chặt chẽ, hai loại hợp đồng này lại có những điểm khác biệt quan trọng về bản chất, hình thức, nội dung và hệ quả pháp lý. Hãy cùng so sánh hợp đồng ủy quyền và đại diện dưới góc nhìn pháp luật Việt Nam hiện hành.
1. Cơ sở pháp lý của hợp đồng ủy quyền và hợp đồng đại diện
Cả hai hình thức đều được quy định trong Bộ luật Dân sự 2015 (BLDS):
Hợp đồng ủy quyền: từ Điều 562 đến 568 BLDS 2015
Đại diện (gồm đại diện theo pháp luật và đại diện theo ủy quyền): từ Điều 134 đến 142 BLDS 2015
“Hợp đồng ủy quyền là sự thỏa thuận giữa các bên, theo đó bên được ủy quyền có nghĩa vụ thực hiện công việc nhân danh bên ủy quyền và bên ủy quyền chỉ phải trả thù lao nếu có thỏa thuận hoặc pháp luật quy định.” — Điều 562 BLDS 2015
2. Khái niệm trong khi so sánh hợp đồng ủy quyền và đại diện
2.1. Hợp đồng ủy quyền là gì?
Là một dạng hợp đồng dân sự song phương
Tạo lập quan hệ pháp lý tạm thời giữa hai cá nhân hoặc tổ chức, dựa trên sự thỏa thuận tự nguyện
Là chế định pháp lý rộng hơn, bao gồm cả đại diện theo pháp luật (ví dụ cha mẹ đại diện cho con chưa thành niên) và đại diện theo ủy quyền
3. So sánh hợp đồng ủy quyền và đại diện theo các tiêu chí pháp lý
3.1. Cơ sở pháp lý
Hợp đồng ủy quyền: Điều 562–568 Bộ luật Dân sự 2015.
Đại diện: Điều 134–142 Bộ luật Dân sự 2015
3.2. Tính chất
Hợp đồng ủy quyền là sự thỏa thuận dân sự.
Đại diện là chế định pháp lý, có thể phát sinh từ luật hoặc hợp đồng.
4. Ví dụ minh họa: So sánh hợp đồng ủy quyền và đại diện trong thực tế
Tình huống 1: Hợp đồng ủy quyền trong giao dịch nhà đất
Ông A (ở Hà Nội) không thể trực tiếp bán nhà, nên lập hợp đồng ủy quyền có công chứng cho con trai là anh B được quyền thay mặt ký hợp đồng mua bán với bên thứ ba. Trong trường hợp này:
Anh B là người đại diện theo ủy quyền
Cơ sở là hợp đồng ủy quyền có công chứng
Phạm vi quyền hạn chỉ giới hạn trong giao dịch mua bán căn nhà đã ghi rõ trong văn bản
Bé C, 5 tuổi, bị tai nạn giao thông. Cha mẹ cháu bé là người đại diện theo pháp luật để ký các giấy tờ điều trị, yêu cầu bồi thường thiệt hại, khởi kiện nếu cần. Trong trường hợp này:
Không cần hợp đồng ủy quyền
Việc đại diện phát sinh tự động theo luật do quan hệ cha mẹ – con
5. Những lưu ý khi so sánh hợp đồng ủy quyền và đại diện
5.1. Không đánh đồng hai khái niệm
Việc so sánh hợp đồng ủy quyền và đại diện giúp hiểu rõ tính chất pháp lý từng trường hợp. Không phải lúc nào có đại diện cũng cần hợp đồng ủy quyền.
5.2. Phân biệt để áp dụng đúng trong hợp đồng và tố tụng
Ví dụ: Trong phiên tòa, người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp phải được xác định đúng danh tính, còn người đại diện theo ủy quyền cần có giấy ủy quyền hợp lệ.
5.3. Cẩn trọng về hiệu lực và giới hạn ủy quyền
Hợp đồng ủy quyền cần nêu rõ phạm vi và thời hạn để tránh tranh chấp. Nếu hết hạn mà vẫn thực hiện giao dịch có thể bị tuyên vô hiệu.
Việc so sánh hợp đồng ủy quyền và đại diện giúp chúng ta hiểu đúng bản chất pháp lý, tránh nhầm lẫn trong thực tiễn áp dụng. Mặc dù có mối liên hệ, nhưng đây là hai khái niệm pháp lý độc lập với cơ sở, phạm vi và hiệu lực khác nhau. Do đó, cần lựa chọn công cụ pháp lý phù hợp để đảm bảo quyền lợi và hiệu quả pháp lý trong từng trường hợp cụ thể.
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
