Trong quá trình giải quyết các vụ án dân sự, hôn nhân, kinh doanh, thương mại… một trong những bước quan trọng là hòa giải tại Tòa án. Tuy nhiên, nhiều người thắc mắc: “Hòa giải tại Tòa án có bắt buộc không?”. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ bản chất, căn cứ pháp lý và các trường hợp bắt buộc hoặc không bắt buộc hòa giải theo quy định pháp luật hiện hành.
📚 1. Khái niệm và mục đích của hòa giải tại Tòa án
💬 1.1. Hòa giải tại Tòa án là gì?
Theo Điều 205 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015, hòa giải tại Tòa án là hoạt động do Thẩm phán tiến hành, nhằm giúp các bên đương sự tự thỏa thuận với nhau về việc giải quyết vụ án trên cơ sở tự nguyện, bình đẳng và tôn trọng lẫn nhau.
🎯 1.2. Mục đích của hòa giải
Hòa giải tại Tòa án nhằm:
✅ Giúp các bên giữ gìn mối quan hệ xã hội, gia đình hoặc kinh doanh;
✅ Tiết kiệm thời gian, chi phí tố tụng;
✅ Giảm tải cho hệ thống Tòa án;
✅ Khuyến khích tinh thần tự thỏa thuận – một trong những nguyên tắc của tố tụng dân sự Việt Nam.
⚖️ 2. Căn cứ pháp lý về hòa giải tại Tòa án
📜 Căn cứ pháp lý chính:
Bộ luật Tố tụng dân sự 2015, Chương XIV (từ Điều 205 đến Điều 213);
Luật Hòa giải, đối thoại tại Tòa án 2020;
Nghị quyết 01/2017/NQ-HĐTP của Hội đồng Thẩm phán TAND Tối cao hướng dẫn thi hành một số quy định về hòa giải.
🔍 Điều 205 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015 quy định:
“Trong thời hạn chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự, Thẩm phán phải tiến hành hòa giải để các đương sự thỏa thuận với nhau về việc giải quyết vụ án, trừ những trường hợp không tiến hành hòa giải được theo quy định của pháp luật.”
👉 Như vậy, nguyên tắc chung là Tòa án phải tiến hành hòa giải, trừ một số trường hợp ngoại lệ được pháp luật quy định.
🧾 3. Các trường hợp bắt buộc phải hòa giải tại Tòa án
Hòa giải là thủ tục bắt buộc trong phần lớn vụ án dân sự, đặc biệt là:
🧍♂️🧍♀️ Tranh chấp hôn nhân và gia đình (như ly hôn, chia tài sản chung, quyền nuôi con…);
💼 Tranh chấp hợp đồng dân sự, kinh doanh, thương mại;
🏠 Tranh chấp đất đai, quyền sở hữu tài sản, thừa kế;
👨👩👧 Tranh chấp nghĩa vụ dân sự hoặc bồi thường thiệt hại.
📌 Trong các vụ án này, Thẩm phán phải mở phiên hòa giải trước khi đưa vụ án ra xét xử, nếu các bên đủ điều kiện.
>>> Xem thêm: Dịch vụ làm sổ đỏ trọn gói, đảm bảo đúng quy định pháp luật
🚫 4. Các trường hợp không bắt buộc hòa giải tại Tòa án
Theo Điều 206 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015, có 06 trường hợp không tiến hành hòa giải được, gồm:
⚖️ Yêu cầu đòi bồi thường thiệt hại gây ra cho tài sản của Nhà nước;
👨⚖️ Vụ án phát sinh từ giao dịch dân sự vi phạm điều cấm của luật, trái đạo đức xã hội;
🧾 Một trong các đương sự không thể tham gia hòa giải vì lý do chính đáng;
🚫 Một bên đề nghị không hòa giải;
🔒 Vụ án thuộc thẩm quyền giải quyết của thủ tục rút gọn;
🕊️ Vụ án ly hôn mà một bên vợ/chồng bị bạo lực gia đình, ảnh hưởng nghiêm trọng đến tính mạng, sức khỏe, tinh thần.
➡️ Như vậy, hòa giải tại Tòa án không bắt buộc trong các trường hợp trên. Khi đó, Tòa án sẽ bỏ qua bước hòa giải và tiến hành các thủ tục tố tụng tiếp theo.
💡 5. Quy trình hòa giải tại Tòa án (Cập nhật 2025)
🏛️ Bước 1: Chuẩn bị hòa giải
Thẩm phán xem xét hồ sơ, gửi giấy triệu tập đương sự và xác định nội dung cần hòa giải.
💬 Bước 2: Tiến hành hòa giải
Thẩm phán chủ trì phiên hòa giải;
Các bên trình bày ý kiến, yêu cầu, đề xuất phương án giải quyết;
Thẩm phán hướng dẫn các bên thỏa thuận tự nguyện, đúng pháp luật.
📜 Bước 3: Lập biên bản hòa giải
Nếu hòa giải thành → Tòa án ra quyết định công nhận sự thỏa thuận;
Nếu hòa giải không thành → Thẩm phán lập biên bản và chuyển sang giai đoạn xét xử.
🧠 6. Ví dụ thực tế: Hòa giải tại Tòa án trong vụ ly hôn
Trường hợp: Anh B và chị H kết hôn năm 2018, có 1 con chung. Do mâu thuẫn kéo dài, chị H nộp đơn ly hôn tại TAND quận Hoàng Mai (Hà Nội).
Khi Tòa án mở phiên hòa giải, Thẩm phán đã giúp hai bên trao đổi về quyền nuôi con và chia tài sản. Sau hai buổi hòa giải, vợ chồng thống nhất:
Chị H nuôi con, anh B cấp dưỡng 5 triệu đồng/tháng;
Hai bên tự nguyện chia tài sản không yêu cầu Tòa án giải quyết.
✅ Kết quả: Tòa án ra quyết định công nhận sự thỏa thuận của các đương sự, vụ án được giải quyết nhanh gọn, không phải mở phiên tòa xét xử.
📖 Bài học: Hòa giải tại Tòa án giúp các bên tránh căng thẳng, tiết kiệm chi phí và duy trì mối quan hệ sau ly hôn.
Kết luận: Hòa giải tại Tòa án – Bước quan trọng, nhưng không phải lúc nào cũng bắt buộc
Tóm lại, “Hòa giải tại Tòa án” là thủ tục bắt buộc trong hầu hết vụ án dân sự, nhằm khuyến khích tự thỏa thuận và giảm tải cho hệ thống tư pháp. Tuy nhiên, vẫn có những trường hợp không thể hoặc không cần hòa giải theo quy định tại Điều 206 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay vớiVăn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
